Lan hài Chi Paphiopedilum

Lan hài Chi Paphiopedilum
(Tôi đã sưu tập 22 loài Lan hài VN & 19 loài quốc tế, nay sưu tầm bổ xung thêm chi này) 

Paphiopedilum là một giống lớn nhất trong chi, như đã biết, giống này có tổng cộng khoảng 70 loài. Là giống sống phần lớn ở Đông nam Á và nhiều loài thì sống ở rìa các hòn đảo. Có loài lại dễ dàng thích ứng khi chuyển từ vùng này sang vùng khác.

Một số khác lại là lan biểu sinh, nhưng hầu hết là thạch lan, trong khi đó có một số ít loài là địa lan. Có ít nhất một loài ưa sương muối ở gần bờ biển. Nhiều loài sống cheo leo trên các triền núi cao hoặc trên mép khe núi sâu. Một số loài phát triển ở những vùng trũng dưới bóng thảm thực vật có nhiều hơi nước. Tất cả các loài thuộc giống này đều ưa độ ẩm cao trong hầu hết các tháng trong năm nhưng lại không chịu được nhiệt độ đóng băng. Hầu như không có loài nào thuộc giống này có thời kỳ nghỉ để dẫn tới tình trạng rụng lá, mặc dù có một ít chịu được lạnh theo mùa hoặc khô hạn. Tất cả các loài đều có thể ra hoa trong điều kiện của nhà kính nếu như ta lưu ý đến sự xuất hiện tiểu khí hậu trên vách kính.

Tùy thuộc vào từng loài mà lá của Paphiopedilum có sự khác biệt, lá của chúng là một màu xanh hoặc có khảm, được sắp xếp hình quạt hoặc mọc từ cái thân rất ngắn. Chúng tạo thành những cái quạt đơn chiếc hoặc mọc thêm những cái khác, tồn tại trong một vài năm, trừ khi chúng đã ra hoa. Rất dễ nhận ra lá chúng còn non hoặc đã trưởng thành (có nụ hoặc hoa), hoặc đã già, hoặc đang nuôi dưỡng những vòi hoa ở tâm. Lá của chúng được mô tả là loại gập đôi hoặc loại có sống trâu. Lá được sắp xếp thành hai hàng phát triển theo chiều đứng tạo thành hình cái quạt.

Có sự khác biệt khá rõ về kích cỡ lá của các loài thuộc giống Paphiopedilum. Sự so sánh dựa trên sự phát triển của những chồi mới, bất kể chúng có bao nhiều chồi, vì vậy độ dài và rộng của lá cũng như số lá tạo thành cái quạt ở mỗi cây trưởng thành là bao nhiêu, và người ta cũng quan sát coi các lá đó mọc sát nhau như thế nào, đồng thời lá nọ có chồng khít lên lá kia không để đánh giá đó là cây đã trưởng thành hay chưa. Loài lan hài lùn mọc ở vùng đá vôi có những lá tạo thành cái quạt chỉ dài khoảng 10 cm. Ở chiều ngược lại, những loài lan hài biểu sinh lá của cái quạt đó có thể đạt tới 1m. Chiều cao của mỗi cây trưởng thành có sự khác nhau về chiều dài của lá cũng như về thực thể. Đôi khi những cây có lá dài, chỉ cao 25-30 cm vì bản tính buông rủ của lá.

Hình dạng chùm hoa của Paphiopedilum bắt đầu từ điểm liên kết từ phần gốc của lá non nhất và chúng có thể mang từ 1 đến 20 hoa. Có một ít loài thuộc giống này có hoa chùm nở liên tiếp trong thời gian tính bằng nhiều tháng, trong khi những loài khác cũng có hoa chùm từ 2 đến 20 hoa lại nở đồng thời. Những cây đã phát triển và phát triển tốt có thể có tới 20 hoa hoặc hơn với thảm hoa trông rất ngoạn mục như một cây mẫu, mặc dù từ mỗi cái cụm lá hình quạt chỉ có một thảm hoa trong đời nó.

Chiều cao của mỗi cuống hoa cũng là một yếu tố có sự khác nhau. Những loài hài lùn cò thể chỉ có cuống hoa cao 4 cm hoặc hơn một chút ở phần trên của lá, trong khi đó những loài lớn nhất sở hữu một vòi hoa có khi cao đến 60 cm.

Có một số loài nhất định nào đó của Paphiopedilum thường thụ phấn tự nhiên, trong khi có những loài khác lại hiếm khi có quả nang. Sự thụ tinh trong giống này thường là chậm do sự phát triển chậm chạp của ống tràng phấn, tràng phấn thường chỉ hình thành sau vài tuần kể từ khi thụ phấn.

Sự lựa chọn và lai tạo một cách thận trọng giống Paphiopedilum sẽ bảo đảm chắc chắn rằng chúng sẽ ra hoa quanh năm để làm vừa lòng người trồng. Sự lai tạo trong phạm vi cùng một nhóm sẽ đem đến cho những nhà vườn những bông hoa với màu sắc và hình dáng mới, cho phép nhà vườn có nhiều phương án lựa chọn. Khi lai tạo những cây lai phức hệ và đa bội một cách cẩn trọng sẽ cho ta những cây lan biến đổi thật mỹ mãn./.

Theo kenhantan.com